Uncategorized
How a Catholic university amassed a treasure trove of Jewish artifacts from the Bronx
(New York Jewish Week) – A Catholic university may be the unlikeliest place for what may be the largest depository dedicated to the Jewish history of the Bronx.
But at Fordham University — the private, Jesuit institution in the Bronx — decades worth of archival documents and artifacts from the local Jewish community have found a home, thanks to its Jewish studies department.
For the last three years, Fordham has been collecting and cataloging items that detail a once-thriving Jewish community in the Bronx: yearbooks full of Jewish last names, Bar Mitzvah invitations, phonebooks full of Jewish-owned businesses — all the simple transactions that define an era in history.
The archive at Fordham is one of the only physical collections of everyday material from Jewish residents of the borough, according to Magda Teter, the chair of the Center for Jewish Studies at the university, who spearheaded the project.
“It’s not only preserving a piece of New York Jewish history, but also a way of life,” Teter told the New York Jewish Week. “Bringing this voice to the dominant Christian identity of Fordham and teaching about Jews [as a minority] within the dominant cultures is very important.”
A song and dance book in the Fordham University collection features the lyrics for “Hatikvah” and “For He’s a Jolly Good Fellow,” and a “Jewish dictionary.” (Julia Gergely)
During the first half of the twentieth century, Jewish life thrived in the Bronx. There were 260 registered synagogues in 1940, and the borough produced some of the biggest Jewish names in show business, fashion, literature and more: designer Ralph Lauren, politician Bella Abzug, novelist E.L. Doctorow, filmmaker Stanley Kubrick, Miss America Bess Myerson, Nobel Prize-winning chemist Robert Lefkowitz.
At the community’s peak in 1930, the Bronx was approximately 49% Jewish, according to the borough’s official historian, Lloyd Ultan. South of Tremont Avenue, the number reached 80%. Most of the Jewish Bronx was of Eastern European descent; many were first generation Americans whose parents had immigrated and lived on the Lower East Side, but who could now afford to live in less cramped neighborhoods with more trees and wider streets.
Though there is a strong Jewish community in the neighborhood of Riverdale, most of the Jewish community moved out of the Bronx for the suburbs after World War II when mortgages for white would-be homeowners were being subsidized by the government and Blacks and Latinos were steered to Bronx neighborhoods they couldn’t afford or that the city had chosen to neglect. The Jewish population of the Bronx dropped from 650,000 in 1948 to 45,000 in 2003. Many of the synagogues have been converted for other uses, and the physical legacy of the Jewish community there has begun to erode over time, making an archive all the more necessary.
While Teter was always interested in collecting items from the Jewish Bronx, the archive got an unexpected boost from a member of the public. In the spring of 2020, at the height of the pandemic, Fordham hosted a virtual event, “Remnants: Photographs of the Jewish Bronx,” which featured evidence of the area’s faded Jewish history gathered by writer and photographer Julian Voloj. (Voloj is the husband of the New York Jewish Week’s managing editor, Lisa Keys.)
An invitation for the bar mitzvah of Freddie Rothberg, which took place on Oct. 6, 1951 at Beth Hamedrash Hagadol. (Julia Gergely)
In the audience was Ellen Meshnick, who had grown up in New York and now lives in Georgia. Inspired, she offered Fordham a trove of material her parents, Frank and Martha Meshnick, had kept throughout their lives in the Bronx. The boxes included donated yearbooks from Morris High School and Walton High School, songbooks, bar mitzvah invitations, a marriage certificate, receipts for a flower delivery — even a document from the hospital from when she was born — mostly from the 1930s through the 1960s.
The donation significantly bolstered what materials Fordham already had on hand, which included less personal but still unique items like matchbooks from kosher restaurants. Now, Teter is growing the archive through other private donations and occasionally by purchasing materials online — personal family archives, books about Bronx Jewish history, songsheets and the like.
The marriage certificate, or ketubah, recognizing the marriage between Frank Meshnick and Martha Farber on Aug. 23, 1942. The certificate was part of an archive donated to Fordham University by the couple’s daughter Ellen. (Julia Gergely)
“They may not be the most beautiful things, but we are interested in what people actually used and lived with,” Teter said.
Teter said that while the American Jewish Historical Society in Manhattan does collect the types of quotidian and personal items that American Jews kept with them in the last few centuries, they don’t have much that uniquely focuses on Jewish life in the Bronx.
The entire collection is part of a greater effort by Teter, the Jewish studies department and the librarians at Fordham to increase awareness about Judaism and Jewish people. “I will not hide that I think it’s an important way to fight antisemitism — to teach Jewish history and Jewish culture in all its colors and in all its experiences,” she said. “It enriches the students’ appreciation and understanding of Jewish life beyond how Jews are usually portrayed.”
The Jewish studies department at Fordham is relatively new: The college began offering a Jewish studies minor in 2016, and opened the department in 2017. At the time, the highlight of the library’s archives was the Rosenblatt Holocaust collection, which was funded by an alumnus. Since 1992, the library has amassed over 11,000 titles, videos and artifacts on the Holocaust, according to librarian Linda Loschiavo.
When Teter arrived, Loschiavo worked with her to bring in historical Passover haggadahs from all over the world. Fordham now possesses two Italian haggadahs from the 1660s, as well as Jewish artifacts from unexpected places, like playbills from Jewish Bollywood.
Last month the university opened the Henry S. Miller Judaica Research Room on the fourth floor of the campus’ main library — named for Fordham’s first Jewish student, who graduated in 1968. Miller, a leader of a financial restructuring firm, is now a trustee of the college.
Fordham President Tania Tetlow described herself jokingly as “a wannabe Jew” at the room’s unveiling. “I’ve understood how deeply intertwined Judaism and Catholicism are,” she said, “and the connections we have of the deep intellectualism of both faiths, of the desire to study text and the interpretation of text going back for thousands of years, of the love of ritual — and the central place of food and guilt!”
The former Jacob Schiff Center on Valentine Avenue. (Julian Voloj)
“At the moment, we envision that the research room will be a space for exhibitions that would foster the curatorial skills of our students and that will bring Jewish art and artists to campus,” Teter said. “We would now be able to display their art and combine the exhibitions with some items from the Judaica collection.”
The research room is currently displaying Voloj’s Bronx photographs, along with some of the recently acquired local archival materials, curated by sophomore Reyna Stovall, who is interning in Fordham’s Jewish studies department this semester.
“It is really, really rewarding,” said Stovall, who is Jewish. Stovall became involved in the Jewish studies department because of her interest in Holocaust studies, but as she began her internship, she was excited to work on the archives cataloging the once thriving Jewish history of the Bronx.
The yearbook photo of Frank Meshnick (bottom right), who graduated from Morris High School in Morrisania in 1931. (Julia Gergely)
“It’s pretty amazing that they have the collection to begin with,” she added. “It really shows Fordham’s commitment to diversity and inclusivity that they’re willing to take on this massive collection of Judaica, even though that’s not the religion that the school was founded on.”
Teter estimates there are about 300 Jews among the school’s 15,000 undergrads. As a result, the Center for Jewish Studies and the research room offers students from all backgrounds the opportunity to learn more about Judaism — as well as marginalized communities in general, and connect their stories to their own lives.
“Our identity grew to showcase Jewish studies at the intersection and in conversation with other fields and areas of study,” Teter explained.
The Center’s goal, she added, is “to make students, faculty and the public realize that studying Jews is not just for Jews, and that they can learn so much about the areas of their own concern and interest by studying Jews.”
“Something magical happens when you give students the opportunity to work with historical artifacts, and really touch history,” Teter said. “That’s what I think inspired the director of the library to devote that space to that kind of research and to that kind of student experience.”
—
The post How a Catholic university amassed a treasure trove of Jewish artifacts from the Bronx appeared first on Jewish Telegraphic Agency.
Uncategorized
The Orthodox community in pre-war Czernowitz
די וואָך איז ניפֿטר געוואָרן הרבֿ מאיר מאָסקאָוויץ, וואָס איז געבוירן געוואָרן אין טשערנאָוויץ אין 1927 — דאָס עלטסטע קינד פֿונעם שאָצער רבין, ר׳ אַבֿרהם חיים. ווי אַ בחור האָט ער זיך געלערנט אין אַ ישיבֿה אין וויזשניץ.
אין 1941 זענען די דײַטשן אַרײַן אין טשערנאָוויץ. ווי הרבֿ מאָסקאָוויצעס זון יואל האָט דערציילט אין אַן אַרטיקל אין 2012, האָבן די דײַטשן דערהרגעט דעם שאָצער רבין און אַנדערע ייִדישע קהילה־פֿירער, אַרײַנגעטריבן די ייִדן אין שאַרגאָראָדער געטאָ אין טראַנסניסטריע, און געשיקט דעם יונגן מאיר יעדן טאָג אויף צוואַנגאַרבעט. איין מאָל אויפֿן וועג צום אַרבעט־לאַגער איז ער אַנטלאָפֿן און אָנגעקומען אין דער רוסיש־אָקופּירטער טעריטאָריע, וווּ די „עלית הנוער“ באַוועגונג האָט אים על־פּי־נס אַרויסגעשמוגלט קיין ארץ־ישׂראל. נאָך דער מלחמה האָט ער זיך דערוווּסט אַז זײַן מאַמע האָט איבערגעלעבט דעם חורבן און וווינט אין ניו־יאָרק, האָט ער זיך דאָרטן באַזעצט.
אין 2010 האָב איך אינטערוויויִרט מאָסקאָוויצן פֿאַר דעם ווײַטערדיקן אַרטיקל וועגן די פֿרומע קרײַזן אין פֿאַר־מלחמהדיקן טשערנאָוויץ. איך האָב זיך באַקענט מיט אים דורך מײַן זון גדליה איידלמאַן, וואָס איז געווען זײַנער אַ תּלמיד. כּדי צו ווײַזן וואָס פֿאַר אַ מין מענטש הרבֿ מאָסקאָוויץ איז געווען, הערט די מעשה: גדליה האָט מיר דערציילט אַז פֿאַרן סוף־עקזאַמען האָט הרבֿ מאָסקאָוויץ געזאָגט די תּלמידים אַז זיי קענען ענטפֿערן אויף די פֿראַגעס אין ענגליש אָדער לשון־קודש. האָט גדליה געפֿרעגט צי ער מעג דאָס מאַכן אויף ייִדיש. „זיכער,“ האָט מאָסקאָוויץ געענטפֿערט. האָט גדליה אַרײַנגעגעבן זײַן עקזאַמען, ציטירנדיק רשי און אַנדערע מפֿרשים אויף ייִדיש. מאָסקאָוויץ האָט אַזוי הנאה געהאַט דערפֿון אַז ער האָט געוויזן די ייִדיש־שפּראַכיקע דערקלערונגען צו זײַנע קאָלעגעס.
כּדי זיך צו דערוויסן מער וועגן הרבֿ מאָקאָוויצעס לעבן, אָט איז אַ ווידעאָ־רעקאָרדירונג פֿון זײַן לוויה.
[דער ווײַטערדיקער אַרטיקל איז לכתּחילה פּובליקירט געוואָרן דעם 26טן מאַרץ 2010]
* * *
געוויינטלעך ווען מע רעדט וועגן דער ייִדישער געשיכטע פֿון דער שטאָט טשערנאָוויץ באַטאָנט מען איר וויכטיקייט ווי אַ צענטער פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור און קולטור.
וועגן איין אַספּעקט הערט מען כּמעט גאָרנישט: דאָס לעבן פֿון די פֿרומע ייִדן אין טשערנאָוויץ. ס׳איז טאַקע אַ שאָד, ווײַל אין יענער תּקופֿה האָבן אין דער שטאָט זיך געפֿונען נישט ווייניקער ווי פֿינף חסידישע רביס, האָט איבערגעגעבן הרבֿ מאיר מאָסקאָוויץ, דער טשערנאָוויץ־געבוירענער מחבר פֿון אַ בוך זכרונות אויף העברעיִש, „כזה ראה וקדש“ (אַזוי געזען און פֿאַרהייליקט).
הרבֿ מאָסקאָוויץ, וועלכער איז געבוירן געוואָרן אין 1927, איז יאָרן לאַנג געווען אַ תּנ״ך־לערער אין דער אָנגעזעענער ניו־יאָרקער ייִדישער מיטלשול רמ״ז. בעת אַן אינטערוויו מיטן פֿאָרווערטס אין זײַן דירה אויף איסט 82סטער גאַס, האָט ער דערציילט, אַז ער אַליין איז געווען דער זון פֿונעם שאָצער רבין. עס האָבן אין טשערנאָוויץ דעמאָלט אויך געוווינט פֿיר אַנדערע רביס: דער באָיאַנער רבי, ר׳ משה פֿרידמאַן; דער נאַדווערנער רבי, איתמר ראָזענבאַום; דער קיטעווער רבי, גראָסמאַן; דער זאַלישטשיקער רבי, האַגער און דער שאָצער רבי, ר׳ אַבֿרהם־חיים מאָסקאָוויץ. אַלע רביס זענען געווען קרובֿים, ווײַל אַלע האָבן געמאַכט שידוכים צווישן זיך.
יעדער רבי האָט געהאַט אַ הויף מיט חסידים, האָט הרבֿ מאָסקאָוויץ דערציילט, אָבער אין פֿאַרגלײַך מיט די רביס, וואָס האָבן שבת און יום־טובֿ געטראָגן אַ שטרײַמל, האָבן די מתפּללים זיך שוין געהאַלטן פֿאַר „מאָדערנע מענטשן“ — האָבן זיי נישט געהאַט קיין באָרד אָדער פּאות, און זענען געקומען צום מנין טראָגנדיק אַ צילינדער און פֿראַק. הרבֿ מאָסקאָוויצעס אייגענע משפּחה האָט געוווינט אינעם זעלבן בנין פֿון דער שיל. „איך אַליין האָב געהאַט קליינע פּאהלעך,“ האָט ער צוגעגעבן.
הרבֿ מאָסקאָוויצס מאַמע, אַלטע־שיינדל, איז געווען אַ טאָכטער פֿונעם פּידײַעצער רבין, האָט זי געטראָגן אַ שייטל, אָבער זי, און די אַנדערע „רבישע קינדער“, ווי מע פֿלעג זיי רופֿן, זענען פֿאָרט געווען אונטער דער השפּעה פֿון דער מאָדערנער שטאָט. אין פֿאַרגלײַך מיט איר מאַן, וועלכער האָט גערעדט ייִדיש מיט די קינדער, האָט די רביצין גערעדט דײַטש. זי פֿלעג גיין אין טעאַטער, לייענען ייִדישע פּאָעזיע און געבן מענער די האַנט. מוטערס־טאָג האָט דאָס קליינע „מאירל“ איר געבראַכט בלומען, און סילוועסטער־נאַכט האָבן די רביצין און די אַנדערע פֿרויען פֿון רבישע היימען געפּראַוועט אַ שׂימחה.
„סילוועסטער זענען זיי געקומען צו אונדז אויפֿן צווייטן שטאָק, עלעגאַנט אויסגעפּוצט, און געגעסן און פֿאַרבראַכט שעהען לאַנג אין איינעם,“ האָט הרבֿ מאָסקאָוויץ דערציילט. און כאָטש קיין משקה האָבן זיי נישט געטרונקען, „האָבן די שנורן פֿונעם באַיאָנער רבין יאָ גערייכערט סיגאַרעטקעלעך.“
הרבֿ מאָסקאָוויץ געדענקט נאָך זײַן ערשטן טאָג אין חדר צו דרײַ יאָר. „מײַן טאַטע־מאַמע זענען קיין מאָל נישט געגאַנגען שפּאַצירן צוזאַמען, אָבער יענעם טאָג האָבן זיי מיר אָנגעטאָן נײַע קורצע הויזן, נײַע שיך און אַ נײַעם טלית־קטן, און ביידע האָבן מיך גענומען בײַ דער האַנט אין חדר אַרײַן. ווען מיר זענען אָנגעקומען האָט דער טאַטע מיך אַרומגענומען מיט אַ טלית און אַרײַנגעטראָגן. אויפֿן טיש איז מיט גרויסע גאָלדענע אותיות געווען אָנגעשריבן ׳מאירל׳. יעדעס מאָל וואָס איך האָב ריכטיק נאָכגעזאָגט ׳קמץ אלף אָ, קמץ בית באָ׳ איז אַראָפּגעפֿאַלן אַ האָניק־קיכעלע. כ׳האָב טאַקע געמיינט, ס׳איז פֿון הימל! אַזוי ווי סע שטייט אין משלי: לערנען תּורה איז אַזוי ווי האָניק און מילעך, זיס צו דער נשמה און ס׳היילט די ביינער.“
צו פֿינעף יאָר האָט מאירל אָנגעהויבן לערנען חומש. „ס׳איז געווען אין אַ שבת נאָכמיטאָג. משפּחה און פֿרײַנד און אַלע פֿינעף רביס זענען געקומען. מע האָט מיך געשטעלט אויפֿן טיש, כ׳האָב געטראָגן אַ ברוינעם סאַמעטענעם אָנצוג, און ביידע זיידעס האָבן מיר אָנגעטאָן גאָלדענע זייגערס אויף קייטן. דערנאָך האָט מען מיך געפֿרעגט: וואָס לערנסטו אין חומש?“
נאָכן פֿאַרהערן דאָס קינד האָט מען אָנגעהויבן טאַנצן און זינגען, עסן טאָרט און פּירות. אַלע רביס האָבן געטראָגן שטרײַמלעך, געזעסן און אויסגעטיילט שיריים. ער, מאירל, איז געזעסן צווישן ביידע זיידעס.
יעדן אינדערפֿרי האָט מאירל זיך געלערנט אין חדר, און דרײַ מאָל אַ וואָך איז ער נאָך מיטאָג געגאַנגען אין אַ ציוניסטישער העברעיִשער שול, „בית ספֿרי“. אין 1936 איז ער אַוועקגעפֿאָרן קיין וויזשניץ זיך לערנען אין דער וויזשניצער ישיבֿה. ער פֿלעג אַהיימקומען בלויז שבת־חנוכּה, פּסח און יום־טובֿ.
סוכּות אין טשערנאָוויץ געדענקט הרבֿ מאָסקאָוויץ זייער גוט. אַ גאַנץ יאָר האָבן די מענער און פֿרויען געגעסן צוזאַמען, אָבער סוכּות — נישט. די מאַמע האָט געבענטשט ליכט, געקומען אין סוכּה פֿאַר קידוש און המוציא, אָבער דערנאָך אַרײַן אין הויז, וווּ זי האָט פֿאַרבראַכט מיט די אַנדערע פֿרויען.
די סוכּה איז געווען אַ גרויסע; ווען דער טאַטע האָט געפֿירט טיש די צווייטע נאַכט סוכּות, לכּבֿוד דער שׂימחת־בית־השואבֿה, פֿלעגן אַרײַנקומען אין דער סוכּה 150 מענטשן. מ׳איז דאָרט אָבער נישט געשלאָפֿן. „ס׳איז געווען קאַלט, און אַ סכּנה.“
דעם שאָצער רביס הויז האָט אויך געדינט ווי אַן אכסניה פֿאַר די רביס פֿון די אַרומיקע שטעטלעך, ווען זיי האָבן געמוזט קומען קיין טשערנאָוויץ זען אַ דאָקטער. די פּשוטע אַרענדאַרן פֿלעגן אויך קומען, כּדי צו זען זייער רבין. „זיי זענען געווען פּשוט אָנגעטאָן — עמך — געטראָגן שטיוול, און געבראַכט פּירות אַ מתּנה דעם רבין.“
אָפֿט פֿלעגן די גײַסטיק קראַנקע קומען צו זייער טיר בעטן נדבֿות. „איינער, פֿישעלע, פֿלעג זאָגן מײַן מאַמען, ׳איך האָב דיך ליב!׳ — זי איז געווען אַ שיינע פֿרוי — פֿלעג מען אים אַרײַננעמען אין הויז, און מע האָט אים געגעבן דאָס זעלבע שפּײַז, וואָס מיר האָבן געגעסן.“
עוואַ מאַרדער בענדער, אַן אײַנוווינערין פֿון בראָנקס, נ״י, איז אויך געבוירן געוואָרן אין אַ פֿרומער משפּחה אין טשערנאָוויץ, אין 1927, אָבער איר איבערלעבונג איז געווען אַ גאַנץ אַנדערע ווי בײַ הרבֿ מאָסקאָוויץ. „דער טאַטע איז געווען אַ ציוניסט און אַ מיזרחיסט,“ האָט זי געזאָגט.
אויף דער גאַס האָט דער טאַטע, בערל מאַרדער געטראָגן אַ קאַפּעליוש, און אונטער דעם — אַ יאַרמלקע. בײַם באַגריסן זיך מיט מענטשן פֿלעג ער אַראָפּנעמען דאָס היטל, אָבער נישט די יאַרמלקע; די מאַמע, אסתּר, האָט געטראָגן אַ היטל, נישט קיין שייטל. „מיר זענען נישט געווען אַזוי פֿאַנאַטיש,“ האָט זי געזאָגט. „מיר זענען דאָך געווען אונטערן אײַנפֿלוס פֿון דער עסטרײַכישער קולטור.“
ווי אַ מיידל איז עוואַ, אַוודאי, נישט געגאַנגען אין חדר; די ערשטע פֿיר קלאַסן האָט זי זיך געלערנט אין אַ העברעיִשער, ציוניסטישער טאָגשול, „שׂפֿה איבֿריה“. נאָכן ענדיקן די שול האָט זי צוויי יאָר לאַנג שטודירט אין „גימנאַזיע האָפֿמאַן“, אַ שטאָטישער לערן־אַנשטאַלט פֿאַר מיידלעך, און דערנאָך — ווען די רוסן האָבן איבערגענומען בוקאָווינע — איז זי אַריבער אין דער ייִדישער שול, וווּ ס׳רובֿ פֿון די קינדער זענען געווען פֿון וועלטלעכע משפּחות. הגם די קלאַסן זענען אָנגעגאַנגען זעקס מאָל אַ וואָך, אַרײַנגערעכנט שבת, האָבן די פֿרומע תּלמידים נישט געדאגהט. „שבת האָבן מיר נישט געשריבן,“ האָט זי געזאָגט. די פּראָבלעם איז אָבער געווען מיט די עקזאַמענס, וועלכע זענען אַלע פֿאָרגעקומען שבת.
„מיר, די פֿרומע תּלמידים, האָבן טאַקע געליטן פֿון דעם, ווײַל מע פֿלעג אונדז מאַכן דעם עקזאַמען זונטיק אָדער מאָנטיק און בכּיוון פֿרעגן שווערערע פֿראַגעס. עטלעכע פֿון די לערער זענען געווען ייִדישע, אָבער זיי זענען געווען נאָך ערגער ווי די רוסן. זיי האָבן געוואָלט, אַז מיר זאָלן פֿאָרשן וואָס עס קומט פֿאָר אין שטוב און מסרן די עלטערן. מיר האָבן זיך נישט נאָכגעגעבן, זענען זיי געוואָרן זייער אויפֿגערעגט.“
פּסח פֿלעג דער מאַמעס טאַנטע, וואָס האָט געוווינט נישט ווײַט פֿונעם שאָצער רבין, קומען אויפֿן גאַנצן פּסח. „די גאַנצע צײַט האָט זי בלויז געשיילט קאַרטאָפֿל און מערן, מערן און קאַרטאָפֿל… דאָס איז געווען איר אויפֿגאַבע. און מיר, מיידלעך, האָבן נישט אַרויסגעהאָלפֿן, תּמיד זיך געשפּילט.“
זי פֿלעג שפּילן אין באַל אָדער אין שאַך — סײַ מיט מיידלעך, סײַ מיט ייִנגלעך, סײַ מיט פֿרומע, סײַ מיט פֿרײַע — „ווער ס׳איז נאָר געווען אין גאַס. ס׳האָט נישט אויסגעמאַכט ווײַל אין אונדזער געגנט זענען אַלע געווען ייִדן, בלויז די ׳סופּערס׳ (סטרוזשן) זענען נישט געווען קיין ייִדן.“
רעדנדיק מיטן פֿאָרווערטס האָט פֿרוי בענדער זיך דערמאָנט אין אַן אינצידענט פֿון די קינדער־יאָרן, וואָס האָט איר שטאַרק וויי געטאָן. יעדעס יאָר פֿלעג זי אַרויסקוקן, אַז דער זון פֿונעם מילניצער רבין זאָל קומען פֿון גאַליציע, כּדי מיטצופֿאָרן מיט די רביס און אַנדערע ייִדן אויף קבֿר־אָבֿות. עוואַס טאַטע פֿלעג זי אויך מיטנעמען. מע האָט אײַנגעשפּאַנט די פֿערד־און־וועגענער, און געפֿאָרן צום סאַדיגערער רבין.
„דאָס פֿאָרן האָט גענומען עטלעכע שעה, און ס׳איז געווען זייער שיין און לעבעדיק. מ׳איז געגאַנגען אויפֿן בית־עולם, און שפּעטער האָט מען געמאַכט אַ סעודה.“ ווען עוואַ איז געוואָרן אַכט יאָר אַלט, האָט דעם מילניצער רבינס זון אָבער אָנגעזאָגט איר טאַטן, אַז אַ מיידל אין אירע יאָרן טאָר מער נישט פֿאָרן, האָט זי געמוזט בלײַבן אין דער היים. „כ׳בין געווען זייער אויפֿגערעגט,“ האָט פֿרוי בענדער באַמערקט.
פֿון דעם וואָס הרבֿ מאָסקאָוויץ און פֿרוי בענדער האָבן אַזוי פּרטימדיק איבערגעגעבן, איז קלאָר, אַז טשערנאָוויץ איז נישט געווען אַ שטאָט פֿון בלויז סעקולערע ייִדן. הגם די ווינטן פֿון מאָדערנקייט און אַסימילאַציע האָבן זיכער משפּיע געווען אויף די פֿרומע קרײַזן, און אַרײַנגעבראַכט דאָס דײַטשישע לשון און עלעמענטן פֿון דער אַרומיקער קולטור, האָבן זיי ווײַטער אָפּגעהיט די מיצוות און אָנגעהאַלטן די טראַדיציעס, אויף ווי ווײַט עס האָט זיך געלאָזט.
The post The Orthodox community in pre-war Czernowitz appeared first on The Forward.
Uncategorized
The cheesy way to do teshuvah
To Europeans, cheese culture in the United States is not quite ripe.
The Kraft company, for good and for ill, has defined American cheese in high-gloss orange. But if you’ve been to a grocery store or farmer’s market in recent decades, guided by tatted-up slicers ready to educate you on musky bouquets and runny rinds, you know this is only part of the picture.
Sara Joe Wolansky’s The Big Cheese follows Adam Moskowitz, a third-generation cheese importer as he coaches Team U.S.A. to compete at the Mondial du Fromage in France — the Olympics of cheesemongers. He’s the one in the cow suit, leading a group chant of barnyard noises he calls a “mooditation.” You might mistake his bootcamp in Queens as a joke, but he’s not kidding.
“For me this is redemption,” he says.
Moskowitz, equal parts Tevye the dairyman, George S. Patton and the Beastie Boys, credits cheese with saving his life. At first he was resistant to enter the family trade, begun by his immigrant grandfather, Ben, who started in the business as a kid with a pushcart in Washington Market in Tribeca and became one of the first Americans to import now familiar cheeses from abroad. Adam’s father, Joseph, expanded the market, debuting Jarlsberg and Boursin in our supermarkets.
An ambitious workaholic, Adam forged his own path, earning his first million dollars as a salesman at Yahoo! in the 1990s, and losing it almost immediately when the dot-com bubble burst. When his flirtation with a rap career fell flat (you’ll see why), he joined the world of cheese at the family firm, Larkin Cold Storage, and brought the party there, founding the Cheesemonger Invitational, a booze-soaked celebration he emceed, between bumps of coke in the bathroom.
The invitational Moskowitz founded in 2011 helped inspire the Mondial, a competition that pits the world’s best cheesemongers against one another in blind taste tests, oral presentations pitching a specific cheese and statue displays. By 2023, no American had ever placed in the competition. A newly sober Moskowitz was determined to crumble that Roquefort ceiling.
In Moskowitz’s journey is a tale of Tillamook teshuvah. He is indebted to the cheese community for letting him make amends. Throughout, he reflects on his behavior as an addict, leading to some heavy moments in an otherwise frothy endeavor.
The documentary is also focused on two competing cheesemongers, Sam Rollins and Courtney Johnson, who Moskowitz and a panel of experts picked to challenge the snooty Europeans. It’s a compelling look at a slice of an industry whose experts get shorter shrift than their oenological counterparts. (A monger is a cheese sommelier, make no mistake.)
I won’t spoil the ending, except to say events cooperated with the film’s feel-good vibe, though you may end up wishing Wolansky stayed on a bit longer for the following year’s competition, which saw a major win for the underdogs.
The film may just bring out the patriot in you, as you root for American soft (cheese) power to prevail. It could just be the perfect thing to watch this coming Shavuot.
Sara Joe Wolansky’s The Big Cheese makes its world premiere at DOC NYC. In person and online dates can be found here.
The post The cheesy way to do teshuvah appeared first on The Forward.
Uncategorized
Netanyahu, Touting Push Toward Greater Self-Reliance, Denies Report Israel Seeking 20-Year US Military Aid Deal
US President Donald Trump greets Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu at the White House in Washington, DC, US, Sept. 29, 2025. Photo: REUTERS/Kevin Lamarque
Israel Prime Minister Benjamin Netanyahu has denied reports that his country is seeking a new 20-year military aid deal with the US, insisting that the Jewish state is working to wean itself off American assistance.
“I don’t know what they’re talking about. My direction is the exact opposite,” Netanyahu said on “The Erin Molan Show” on Thursday when asked by the Australian journalist about a new Axios report saying Israel was pursuing the security agreement.
According to Axios, the deal under discussion would include “America First” provisions to win the Trump administration’s support. The current 10-year memorandum of understanding between the two countries — the third such agreement signed — expires in 2028. It includes around $3.8 billion of annual military aid to Israel, which spends nearly all the assistance in the US to purchase American-made weapons and equipment.
The report comes amid growing criticism in the US among progressives and, increasingly, some conservatives over American military support for Israel, especially among younger Americans.
“Now, I want to make our arms industry independent, totally as independent as possible,” Netanyahu said on Thursday. “I think that it is time to ensure that Israel is independent.”
Netanyahu added that US defense aid to Israel is a “tiny fraction” of what Washington spends in the Middle East.
“We have a very strong economy, a very strong arms industry, and even though we get what we get, which we appreciate, 80 percent of that is spent in the US and produces jobs in the US,” he continued, saying he wants to see “an even more independent Israeli defense industry.”
The Israeli premier went on to stress that his country has never asked a single American solider to fight for Israel.
“Israel does not ask others to fight for us,” he said. “Israel is the one American ally in the world that says, ‘We don’t need boots on the ground, we don’t need American servicemen fighting on the ground for Israel or around Israel. We’re fine.’ We fight our own battles, but in doing so, we serve important American interests, like preventing countries that chant ‘Death to America’ from having nuclear bombs to throw at America.”