Uncategorized
In synagogues and on the streets, Israel’s new ‘faithful left’ is making itself felt
TEL AVIV (JTA) — “Everyone who answers, ‘Thank God’ when asked, ‘How are you,’ raise your hand,” Brit Yakobi asked the crowd of 700 people gathered in an Orthodox synagogue in Jerusalem.
The overwhelming majority of hands shot up.
“Everyone who is mortified with our current government, raise your hand,” continued Yakobi, the director of religious freedom and gender at Shatil, an Israeli social justice organization founded by the New Israel Fund.
Once again, almost every hand went up.
The display took place at a Jan. 25 conference billing itself as for Israel’s “faithful left” — a demographic that many consider nonexistent but which is seeking to assert itself in response to the country’s new right-wing government.
Israel’s politics leave little room for left-leaning Orthodox Jews. In the United States, the vast majority of Jews vote for Democrats, and even in Orthodox communities, where right-wing politics are ascendant, liberal candidates hold appeal for some. But in Israel, the official leadership of religious Jews of all stripes is firmly entrenched in the right — and their followers tend to vote as a bloc.
The hundreds of Orthodox Jews at the conference hope to change that dynamic, and have already started doing so by showing up en masse — and to applause — at the anti-government protests that have swept the country since the beginning of the year. But while their list of goals is long, they are also taking time to appreciate the unusual experience of being together.
A view of the attendees at the first meeting of Smol Emuni, the Faithful Left, in Jerusalem shows many kippahs — typically not associated with left-wing politics in Israel. (Photo by Gilad Kavalerchik)
“Just being in a room and realizing I’m not the only one like me was amazing,” attendee Shira Attias told the Jewish Telegraphic Agency. “The main takeaway for members of this niche and controversial group [is] to feel on their skin that they are not alone.”
Nitsan Machlis, a student and activist, agreed. “I’ve never seen so many people in a room together with whom I felt like I can identify with both religiously and politically.”
The conference took place inside the Heichal Shlomo synagogue, located adjacent to Jerusalem’s Great Synagogue at the same intersection as Israel’s prime minister’s official residence — a symbolic spot at the heart of Israel’s religious center.
“The fact that it was in Heichal Shlomo is quite significant because it’s a very Orthodox place,” said Ittay Flescher, educational director of an Israeli-Palestinian youth organization who attended the event. “It was chosen intentionally as an iconic Orthodox place, a place where Torah learning happens.”
That’s meaningful because members of the new government have disparaged critics of its policy moves as being anti-religious and opposed to Torah values.
According to haredi activist Pnina Pfeuffer, a member of the steering committee of Smol Emuni, which means faithful left in Hebrew, the conference was driven by the idea that leftwing values are an integral part of being Jewish.
“We’re not left-wing despite being religious, it’s part of how we practice our religious beliefs,” said Pfeuffer, who serves as the CEO of New Haredim, an umbrella organization for haredi education and women’s rights groups.
Organizer Mikhael Manekin, a veteran anti-occupation activist and religious Zionist, referred to it as a “very frum” conference, using the Yiddish word for the religiously devoted. Speakers heavily referenced both Jewish texts and previous generations of rabbis, such as Rabbi Ovadia Yosef, who famously ruled it permissible under religious law to surrender land for peace, and the Lithuanian scion, Rabbi Elazar Shach, who likewise supported Jewish withdrawal from the Palestinian territories if it meant preserving Jewish life. (Rabbanit Adina Bar-Shalom, Yosef’s iconoclastic oldest daughter, was among the conference speakers.)
Rabbanit Adina Bar-Shalom, the eldest daughter of former Israeli Sephardic chief rabbi Ovadia Yosef, addresses the conference of religious leftists in Jerusalem, Jan. 25, 2023. (Photo by Gilad Kavalerchik)
“All of us understand there can’t be activism without religious study,” said Manekin, who runs the Alliance Fellowship, a network of Jewish and Arab political and civic leaders.
While Judaism is not a pacifist religion per se, there is a central theme in rabbinic literature of virtue ethics and an emphasis for caring for the weak on the one hand, he said, and a skepticism towards violence and power on the other. “Our role is to second-guess anything with power.”
According to Manekin, the current brand of religious Zionism and ultra-Orthodoxy’s “very recent” move to the right are emulating secular nationalist ethics a lot more than they are Jewish traditions.
“When somebody like [National Security Minister Itamar] Ben-Gvir says, ‘We’re the landlords’ and ‘I run the show,’ that for me is a very non-traditional Jewish way of looking at the world,” he said.
“The immediacy with which we accept the current militantism of the religious right, when there are such clear rabbinic texts which don’t allow for that kind of behavior is insane,” he said. “The idea that Jews can walk around with guns on Shabbat is much more of a reform than the idea that Jews should support peace.”
The ambition around peace has set the faithful left apart from the wider anti-government protests, which have not focused on the Israeli-Palestinian conflict. A week after the conference, a Palestinian terror attack outside a Jerusalem synagogue that took the lives of seven residents after the Shabbat service put these beliefs to a test.
But Manekin said such events — another attack followed this week — would not change his worldview. “Our tradition is [that] the response to death is mourning and repenting. The political response shouldn’t be based on revenge but on what we think is for the betterment of our people,” he said after the Neve Yaakov attack.
Constant applause and cheers for our group of religious protesters, marching to join main event in Tel Aviv. pic.twitter.com/ohFMwpCeGc
— Hannah Katsman | חנה כצמן (@mominisrael) January 28, 2023
Despite hesitations from his co-organizers, Manekin was adamant about labeling the conference “left,” because, he said, among the fringes of the religious community is “a large group of people who are tired of this constant obfuscation of our opinions to appease the right who are never appeased anyway.”
According to Flescher, the left in Israel is no longer relevant “because it can’t speak the Jewish language.” Religious people often feel like the left is “foreign, and alien and even Christian in some regard,” he said.
One of the goals moving forward, Pfeuffer said, is to develop a religious leftwing language.
But as the conference demonstrated, even under the banner of the religious left lies a broad range of opinions. As Flescher put it: “The religious left is much more diverse than the secular left.”
Attias, who wears a headscarf for religious reasons, described herself thus: “I’m very progressive and I live in the settlements.”
Even though she is “very left economically,” Attias said, she refuses to label herself as a leftist because she remains “extremely critical” of the left which she says is often “very removed from Palestinians and poverty” and the issues it purports to champion.
Rabbi Hanan Schlesinger, a coexistence activist who lives in the West Bank settlement of Alon Shvut, described his experience at the conference on Facebook. “I have rarely felt so at home and so comfortable in a sea of kippot in Israel,” he wrote, alluding to the fact that in Israel, the style and presence of one’s head covering is widely seen as indicative of his or her religious orientation and politics alike.
The conference did not shy away from raising hot-button topics that not everyone in the room saw eye to eye on. “Because we tried to include as much of a left-wing range of opinions as we could, everyone at some point felt a little bit uncomfortable,” Pfeuffer said, noting that there was an LGBTQ circle and even references to “apartheid” by one speaker, Orthodox female rabbi Leah Shakdiel.
“If you’re very comfortable then you’re probably not learning something new,” Pfeuffer said.
One thing that made the conference stand out from other leftwing gatherings was the sense of hope and optimism.
“The general mood from punditry on the liberal left is all doom and gloom,” Manekin said.
The atmosphere at the conference, on the other hand, was “emotionally uplifting, energizing, and proactive,” he said. “This feeling of ‘we now have an assignment’ is very indicative of religious communities in general. That feeling that once you congregate, you can actually do quite a lot.”
—
The post In synagogues and on the streets, Israel’s new ‘faithful left’ is making itself felt appeared first on Jewish Telegraphic Agency.
Uncategorized
4 House Democrats introduce bill that would enact progressive vision for fighting antisemitism
(JTA) — Four progressive House Democrats have introduced a bill aimed at combatting antisemitism in the wake of the attack on Jews celebrating Hanukkah in Sydney.
The Antisemitism Response and Prevention Act would demand a host of policy measures, including fully funding the federal Office of Civil Rights, while also repudiating the Trump administration’s tactics around antisemitism, which its progressive critics have said “weaponize” antisemitism in support of a repressive agenda.
“We all witnessed in horror the antisemitic attack that took place this week in Sydney, Australia. In the wake of this tragedy, I am proud to lead this comprehensive, progressive, and critically important piece of legislation to combat the rising antisemitism in this country,” Rep. Jerrold Nadler, Congress’ most senior Jewish member and one of the bill’s sponsors, in a statement. “This bill shows that moderates and those aligned with the current Israeli government do not enjoy a monopoly over the fight against antisemitism and hate.”
In addition to Nadler, those sponsoring the bill introduced on Wednesday were Rosa DeLauro of Connecticut, Maxwell Frost of Florida and Becca Balint of Vermont. Frost is the youngest member of Congress, while Balint is Jewish.
The bill borrows from the Biden administration’s plan to combat antisemitism. It would fully fund the Office for Civil Rights of the Department of Education, which handles federal antisemitism investigations in schools, and reopen some of its regional offices that were shuttered by the Trump administration.
The bill would also create a new position, titled the National Coordinator to Counter Antisemitism, whose duties would include navigating government-wide efforts to combat antisemitism.
“The terrorist attack against Jewish families in Sydney is a tragic example of how antisemitism is on the rise. As the grandchild of a man killed in the Holocaust, I personally know how attacks like this threaten our identity and community,” said Balint, a progressive who has been strongly critical of Israel during the war in Gaza.
“I am proud to co-lead this legislation to combat antisemitism in our country. This bill would provide resources to prevent and combat antisemitism in our communities and on college campuses,” she said. “It will also ensure strong Congressional oversight and guardrails to prevent any administration from politicizing antisemitism to further attack their opponents. Antisemitism is not just an attack on Jewish people— it is a threat to democracy and the safety of all communities.”
The bill would also mandate the installation of a Title VI coordinator on every college campus, a Democratic counter to the sweeping funding cuts to colleges that the Trump administration issued in its campaign against antisemitism last spring.
As the Trump administration took aim at antisemitism on college campuses last spring, many Jewish groups accused the administration of “weaponizing” antisemitism for political motives.
“Congress has a responsibility to ensure that Federal efforts to combat antisemitism are effective, evidence-based, and consistent with democratic values, and to prevent the weaponization of antisemitism concerns for ulterior political objectives,” the bill says.
The new bill was welcomed by the liberal-leaning Jewish group Nexus Project, which launched during the war in Gaza as a progressive alternative to the Anti-Defamation League as the ADL consolidated around a view that anti-Zionism is antisemitism and an equal danger to other forms of anti-Jewish hatred.
“This bill reflects what the Nexus Project has long championed: that democracy and Jewish safety are inseparable,” said Jonathan Jacoby, the Nexus Project’s president and national director. “At a moment when some are exploiting Jewish fears to advance partisan agendas, Representatives Nadler, DeLauro, and Balint have shown that Congress can take antisemitism seriously while defending the democratic values that have historically kept Jewish Americans safe. We hope all Members of Congress will support this legislation.”
The post 4 House Democrats introduce bill that would enact progressive vision for fighting antisemitism appeared first on The Forward.
Uncategorized
It takes a village to raise a child in Yiddish: How parents are doing it
„צו האָדעװען אַ קינד, באַדאַרף מען אַ דאָרף.“ דאָס װערטל, וואָס שטאַמט מסתּמא פֿון דער ניגערישער שפּראַך איגבאָ און אַנדערע צענטראַל־אַפֿריקאַנישע שפּראַכן – מײנט בקיצור אַז קינדער װערן נישט אױסשליסלעך דערצױגן פֿון די אײגענע עלטערן אין דער הײם. זײ זאַפּן אױכעט אײַן די קולטור, שפּראַך און שׂכל פֿון שכנים, הױזפֿרײַנד, לערערקעס און מיט־תּלמידים.
פֿאַרן הײַפֿל נישט־חסידישע עלטערן װעלכע האָבן זיך אונטערגענומען דעם מוטיקן – כאָטש עלנטן – באַשלוס צו האָדעװען זײערע קינדער אױף ייִדיש, איז נישט גרינג צו פֿאָלגן אַזאַ עצה. װוּ געפֿינט מען הײַנט אַזאַ „שטעטל“ װאָס זאָל מיט־האָדעװען דאָס קינד װאָס שײך דער ייִדישער שפּראַך און קולטור?
שדכנות און שכנישאַפֿטן
מחוץ די חסידישע קרײַזן הייבט זיך די קינדער־דערציִונג אויף ייִדיש געוויינטלעך אָן מיט אַ ייִדיש־רעדנדיק פּאָרפֿאָלק. ס׳איז נישט קײן קלײניקײט צו טרעפֿן אַ פּאַסיקן, אומבאַפּאָרטן ייִדיש־רעדער. לױט אַ נישט־װיסנשאַפֿטלעכער אַנקעטע אױף פֿײסבוק האָבן זיך ייִדיש־רעדנדיקע פּאָרפֿעלקער באַקענט אין שיל, אױפֿן אוניװערסיטעט, בײַ אַ ייִדיש־לעקציע, אין ייִדישן טעאַטער און בפֿרט אױף ייִדיש־פֿעסטיװאַלן, צוזאַמענפֿאָרן און קאָלאָניעס װי די ייִדיש־װאָך. נישטאָ – ביז איצט – קײן שום אַפּ װי „ייִדיש־טינדער“ אָדער קײן שדכן־ביוראָ דװקא פֿאַר װעלטלעכע ייִדישיסטן.
טײל מאָל מאַכט זיך בײַ אַ פּאָרפֿאָלק אַז דער אָדער די נישט־ייִדיש־רעדער לערנט זיך שפּעטער אויס ייִדיש אױס ליבע׃ נישט קײן קלײנע טובֿה. אַזעלכעס זעט מען אָבער אױך בײַ אַנדערע צװײשפּראַכיקע משפּחות.
אַז דאָס פּאָרפֿאָלק באַשליסט צו האָבן קינדער מיט װעלכע כאָטש אײנע/ר פֿון זײ װעט רעדן ייִדיש, איז דאָס װױנאָרט גאָר וויכטיק. אין בעסטן פֿאַל װױנען אַזעלכע משפּחות אין שכנות מיט אַנדערע ייִדיש־רעדנדיקע משפּחות וואָס האָבן קינדער אין די זעלבע יאָרן, כּדי צו שאַפֿן אַ מין ייִדיש „שטעטעלע“.
פֿאַראַן אַ פּאָר בײַשפּילן פֿון ייִדישיסטישע משפּחות װאָס האָבן דאָס טאַקע באַװיזן; קודם־כּל „בײנברידזשיװקע“ אין בראָנקס, נ״י, אָנהייבנדיק פֿון די 1960ער יאָרן. אין די 1980ער איז די איצטיקע פֿאָרװערטס־רעדאַקטאָרשע שׂרה־רחל שעכטער, װאָס איז דאָרט אױפֿגעװאַקסן, געװאָרן די לערערקע פֿון אַ שפּילגרופּע פֿאַר ייִדיש־רעדנדיקע קינדער אויפֿן „אָפּער איסט סײַד“ אונטערן נאָמען „פּריפּעטשיק“ – אײַנגעאָרדנט פֿון עטלעכע עלטערן אין דער גרופּע.
אין די 2000ער יאָרן האָבן דרײַ משפּחות אױפֿגעשטעלט „פּריפּעטשיק באַלטימאָר“ לױטן זעלבן מוסטער. „ס׳איז אונדז געװען זײער װיכטיק צונױפֿצוקומען װי אַ קהילה, צו פֿאַרברענגען און מגדל זײַן די קינדער זײ זאָלן רעדן ייִדיש,“ זאָגט מאַרק קאַפּלאַן, אײנער פֿון די דרײַ טאַטעס. „דאָס האָט זיך אָנגעהױבן נאָך פֿאַר דער תּקופֿה פֿון סמאַרטפֿאָנס און טעקסטלעך.“
בײַ רובֿ אַנדערע משפּחות, איז אַזאַ סאָרט שכנישאַפֿט אַ פּוסטער חלום: מע װױנט װוּ מען אַרבעט. ספּעציעל די אַקאַדעמיקערס קענען קױם אױסקלײַבן זײערע אוניװערסיטעט־פּאָסטנס לױט דער געאָגראַפֿיע.
דאָס פּאָרפֿאָלק בלומע דזשעקלין גראַניק און רחמיאל סעט פֿלאַקסמאַן איז אַ גוטער בײַשפּיל דערפֿון. זיי װױנען מיט זײערע דרײַ קינדער (10, 5 און 15 חדשים) אין אָקסאָפֿרד, ענגלאַנד. דאָרט לערנט און פֿאָרשט רחמיאל קאָמפּיוטערײַ אױפֿן אוניװערסיטעט, בשעת בלומע פֿאָרט מיט דער באַן צו איר פּאָסטן װי אַ דאָצענטין פֿון ייִדישער געשיכטע, אין קאַרדיף, װײלס.
װי די אײנציקע נישט־חסידישע, ייִדיש־רעדנדיקע משפּחה אין גאַנץ בריטאַניע – אױף װיפֿל מיר װײסן – דאַרפֿן זײ טאַקע פֿליִען אין אױסלאַנד כּדי די קינדער זאָלן זיך שפּילן אױף ייִדיש מיט זייערע בני־דור. אַ גאַנץ יאָר בלײַבן זײ אָבער אין קאָנטאַקט, איבער סמאַרטפֿאָנס און טעקסטלעך, מיט אַן אינטערנאַציאָנאַלן ציבור פֿון עלטערן.
װאַטסאַפּ־גרופּעס, בילדער־ביכלעך און קינדער־לידער
די 41 מיטגלידער פֿון דער װאַטסאַפּ־גרופּע „עלטערן פֿון קינדער נאָר ביז 5“ װױנען אין פֿאַרשײדענע לענדער. אַ טײל היטן שבת, אַ טײל זענען גאַנץ סעקולאַר. די געבױרענע ייִדיש־רעדערס פֿאַרטרעטן כּלערלײ דיאַלעקטן; אַנדערע װי גראַניק און פֿלאַקסמאַן רעדן אַן אױסגעלערנט לשון און שטעלן מער פֿראַגעס אויף דער וואַטסאַפּ־גרופּע. אָבער זײ אַלע רעדן ייִדיש מיט די קינדער.
לױט גראַניקן האָבן די וואַטסאַפּ־שמועסן דרײַ עיקר־טעמעס׃ באַגריסן נײַע עופֿעלעך, קשיות װעגן ייִדישע אױסדרוקן און ייִדישע קינדער־ביכלעך. מיטגלידער פֿון דער גרופּע האָבן איבערגעזעצט זײערע באַליבטסטע בילדער־ביכלעך אין גוגל־דאָקומענטן. די אַנדערע דרוקן אויס די איבערזעצונגען און קלעפּן זײ אַרײַן אין יענע קינדערביכער, איבערן ענגלישן טעקסט.
דערצו ווערן הײַנט פּובליקירט אַלץ מער ייִדיש־שפּראַכיקע און צוויישפּראַכיקע קינדערביכלעך בײַ אמתע פֿאַרלאַגן װי קינדער־לשון, פֿײַװ ליװס, אָלניאַנסקי טעקסט און דאָס ניסעלע. פֿרישע אַלבאָמען מיט קינדער־לידער זענען אױך לעצנטס אַרױס בײַ דאָס ניסעלע און באָרשט ביט.
זונטיק־שולעס און טאָגהײמען
אַ מאָל האָבן אָרגאַניזאַציעס װי דער אַרבעטער־רינג און דער שלום עליכם אינסטיטוט אָנגעפֿירט מיט זונטיק־ און נאָכמיטאָג־שולעס, װוּ קינדער, לאַװ־דװקא פֿון ייִדיש־רעדנדיקע הײמען, האָבן זיך אױסגעלערנט און פֿאַרטיפֿט זײער ייִדיש. הײַנט טוען דאָס מערסטנס די טאַטעס און מאַמעס.
אין שטאָקהאָלם טרעפֿט זיך זינט סעפּטעמבער אַ נײַע זונטיקשול אונטערן נאָמען „ייִדיש־קלובען“ (ייִדיש־קלוב). די לערערקע קאַטקאַ מאַזורטשאַק פֿירט אָן מיט טענץ און קונסט־פּראָיעקטן אַרום אַ טעמע פֿון דער װאָך – אַלץ אױף ייִדיש. נאָר אײנער פֿון די קינדער רעדט ייִדיש אין דער הײם. דער עיקר קומען דרײַ משפּחות מיט זעקס קינדער פֿון 2 ביז 13 יאָר, אָבער אַ מאָל קומען אויך אַנדערע משפּחות, אַ טייל פֿון זיי אַפֿילו מיט באָבע־זײדע.
שׂרה שולמאַן, די דירעקאטאָרשע פֿון „דאָס ניסעלע,“ האָט אױפֿגעשטעלט דעם ייִדיש־קלוב קודם־כּל לטובֿת אירע אײגענע קינדער. „ס׳איז אױפֿן אמת געװאָרן מײַן טײַערסטע אַקטיװיטעט מיט מײַנע קינדער,“ האָט זי געשריבן אין אַ בליצפּאָסט־אינטערװיו. „אַלע רעדן בלױז ייִדיש און מיר [דערװאַקסענע] זינגען און טאַנצן אין אײנעם מיט די קינדערלעך. ס׳איז אַ שעפֿערישער, קולטורעלער מקום מיט אַ סך ייִדישקײט. װאָס זשע װאָלט איך איצט געטאָן װען נישט אונדזער גרופּע?“
אין 2022 האָט מען אין בראָנקס, נ״י געשאַפֿן אַ טאָגהיים, „ענגע־בענגע“, וווּ עופֿעלעך און קינדער וואָס זענען נאָך נישט אַרײַן אין קינדערגאָרטן, האָבן זיך געטראָפֿן אַ גאַנצן טאָג פֿינעף טעג אַ וואָך, און געהערט און גערעדט בלויז ייִדיש. אַז דער גרינדער, הױפּטלערער (און טאַטע) נפֿתּלי אײדלמאַן – שׂרה־רחל שעכטערס זון – האָט אין 2023 באַקומען אַן אַנדער אַרבעט, האָט משהלה אַלפֿאָנסאָ גענומען היטן די זעקס קינדער פֿון פֿיר משפּחות. „דעם ערשטן טאָג האָב איך אַלײן זיך געלערנט אַ סך נײַע װערטער… ס׳איז מיר געווען וויכטיק אָנטייל צו נעמען אינעם היטן און לערנען ייִדיש־רעדנדיקע קינדער.“
נײַן חדושים האָט משהלע געזונגען מיט די קינדערלעך, פֿאָרגעלײענט ביכעלעך, געזאָגט מיט זיי געוויסע ברכות ווי „מודה אַני“ און „שמע ישׂראל“ און שפּאַצירט מיט זיי אין פּאַרק – ביז די עלטסטע קינדער האָבן גראַדויִרט און אַן אַנדער משפּחה האָט זיך אַוועקגעצויגן. ווי אַ פּועל־יוצא האָט די טאָגהײם זיך געדאַרפֿט צײַטװײַליק פֿאַרמאַכן.
אַוודאי דאַרף אַזאַ פּראָגראַם כּסדר צוציִען נײַע קינדער כּדי ממשיך צו זײַן. פֿאַר משפּחות וואָס פּלאַנירן צו שאַפֿן אָדער ווײַטער אָנצוגיין מיט אַ קינדער־גרופּע אויף ייִדיש, איז אַפֿילו דאָ אַ פֿונדאַציע וואָס גיט סובסידיעס דערפֿאַר: די אַהרון און סאָניע פֿישמאַן־פֿונדאַציע פֿאַר ייִדישער קולטור.
ייִדיש אין אַלגעמײנע שולן
אַרײַנקומען אין אַן אַלגעמײנער שול קען טאַקע אױפֿטרײסלען אַ ייִדיש־רעדנדיק קינד. אין איר װעקסלער־בעל־פּה־געשיכטע, דערצײלט די יונגע פֿרױ עטל ניבאָרסקי אַ מעשׂה װעגן איר ברודערלס ערשטן טאָג אױף דער גרונדשול: „ער איז ציריק אַהײם און איז געװען גאַנץ איבערגערראַשט. … ער זאָגט, ׳איך בין דאָס אײנציקע קינד אין מײַן שול װאָס רעדט ייִדיש!׳ מיר האָבן געטראַכט, ׳יאָ, אַװדאי׳, אָבער פֿאַר אים איז עס געװען אַזאַ מין איבערלעבונג צו זען, צום ערשטן מאָל, טאַקע אַז אין דרױסן געשעען זאַכן אַ ביסל אַנדערש.“
װען די ייִדיש־אַקטריסע און אַקאַדעמיקערין חנה אַנאַ ראָזנפֿעלד האָט זיך איבערגעקליבן פֿון װאַרשע קײן בערלין, האָט זי אײַנגעשריבן אירע צװײ קינדער אין דער ייִדישער גימנאַזיע. דער שול־דירעקטאָר האָט אַפֿילו גערעדט אױף ייִדיש מיט די נײַע תּלמידים פֿון פּױלן, װאָס האָבן נאָך נישט גערעדט דײַטש. ווען חנה האָט אים אָבער געפֿרעגט צי די שול וואָלט געקענט אײַנפֿירן אַ ייִדיש־קלאַס אינעם שול־קוריקולום, האָט ער געזאָגט אַז ניין, ווײַל דער לערנטאָג איז שוין געפּאַקט מיט קלאַסן פֿון די אַלגעמיינע און די העברעיִשע לימודים.
דער יוצא־מן־הכּלל איז שװעדן, װוּ יעדעס ייִדיש קינד האָט אַ רעכט אױף ייִדיש־לעקציעס צוליב די מינאָריטעט־שפּראַכן־געזעצן. אין שטאָקהאָלם באַקומען לכל־הפּחות 21 תּלמידים אין דרײַ שולן אַזעלכע לעקציעס.
צענערלינגען, ייִדיש־טעאַטער… און אײניקלעך?
בײַם אַרײַנגאַנג פֿון אַ טעאַטער אין בערלין, פֿאַר אַ פּיעסע װעגן פֿראַנץ קאַפֿקאַ אין װעלכער די ייִדישע דיאַלאָגן און לידער רופֿן אַרױס אַן אומהײמלעך, ממש „קאַפֿקאַ־דיקע“ אַטמאָספֿער, האָב איך געמאַכט אַן אינטערװיו מיט מאַרק קאַפּלאַן און חנה ראָזנפֿעלד, װאָס זי איז אױך די ייִדיש־עצה־געבערין פֿאַר אָט דער פּיעסע. װי זעען אױס די טאָגטעגלעכע רעאַליטעטן פֿון זײערע ייִדיש־רעדנדיקע קינדער, װאָס זענען שױן צװישן 16 און 21 יאָר אַלט?
געװיסע קינדער פֿון „פּריפּעטשיק באַלטימאָר“ און דער ייִדיש־װאָך זענען געבליבן חבֿר – און שמועסן נאָך אַלץ אױף ייִדיש צװישן זיך. קאַפּלאַנס זון און ראָזנפֿעלדס טאָכטער האָבן אַ מאָל געשפּילט אַ חתן־כּלה אין אַ ייִדישער פּיעסע. אָבער די יוגנט האָט אײגענע אינטערעסן׃ קאָמיק־ביכער, יאַפּאַניש, פֿאָטאָגראַפֿיע. זײער מאַמע־לשון איז לאַװ־דװקא די העכסטע פּריאָריטעט.
„צי די קינדער װעלן האָבן אײגענע קינדער און זײ האָדעװען דירעקט אױף ייִדיש – אײן גאָט װײסט,“ זאָגט קאַפּלאַן. „איך האָב בדעה צו רעדן ייִדיש מיט די אײניקלעך, אם־ירצה־השם. איך װײס אָבער נישט װיפֿל דאָס װאָלט געפּועלט, ספּעציעל װען מיר װױנען װײַט אַװעק.“
צוליב דעם וואָס עס זענען מער נישטאָ קײן ייִדישע שטעטלעך איז קלאָר אַז ייִדיש־רעדנדיקע עלטערן דאַרפֿן זיך באַמיִען אױפֿצושטעלן אַזעלכע קליינע סוראָגאַט־שטעטעלעך, אַזױ װי די מוסטערס וואָס מיר האָבן דאָ באַשריבן.
פֿאַר מענטשן מחוץ דער ייִדיש־װעלט קען אַ באַגעגעניש מיטן גערעדטן ייִדיש זײַן אַ חידוש. אַפֿילו בײַ ייִדישיסטן שטייט אַ ייִדיש־רעדנדיק קינד אויף אַ מין בינע: אַ זעלטנקייט. בײַ די קינדער אַליין איז דאָס רעדן ייִדיש אָבער נישט קײן טעאַטער. פֿאַרקערט, בײַ זיי איז עס אַ נאַטירלעכע זאַך.
The post It takes a village to raise a child in Yiddish: How parents are doing it appeared first on The Forward.
Uncategorized
Israel Is Failing Its Commitment to Ethiopian Jews
Then IDF Chief of Staff Lt. Gen. Aviv Kochavi meets with Ethiopian-Israeli officers, July 28, 2019. Photo: Courtesy.
Last month, the State of Israel took the courageous step of announcing, with great fanfare, that they would be bringing in all the remaining B’nai Menashe from India. Jerusalem also ruled that it would not bring in Jews from Ethiopia because there are “no eligible individuals.”
After October 7, many people believed that the divides in Israel had melted: secular and religious, right and left, Ashkenazi and Mizrahi, veteran Israelis and new immigrants.
But one divide did not melt — the plight of the segment of Jews who are still stuck in Ethiopia.
Few cases expose this inconsistency more vividly than the contrast between two immigrant groups Israel is dealing with right now: the B’nai Menashe of Northeast India and the Ethiopian Jewish families still waiting in Addis Ababa and Gondar.
Both communities have claims that they are part of the Jewish people.
But only one is being brought.
In November 2023, in the middle of the war, Israel heroically brought more than 250 B’nai Menashe immigrants — from a community that has sent hundreds each year (218 in 2021, 274 in 2020, and many more in previous years). They arrive under the Law of Entry, undergo conversion afterward, and settle in supportive communities.
The Ethiopian Jewish community has centuries of documented Jewish lineage. Some groups (and parts of the Israeli government) contest that many of the Jews remaining in Ethiopia are not halachically Jewish, but these claims are greatly disputed.
Tragically, Israel is turning its back on the remaining 14,000 Jews in Ethiopia. Many, if not most, are first-degree relatives of the 175,000 Ethiopian Israelis already living in the country — parents, siblings, children, and spouses.
Since October 7, 2023, 40 Ethiopian-Israeli soldiers have been killed in Gaza and on the northern front. Representing just 1.7% of Israel, they account for over 4% of the deaths in the IDF. Many fallen soldiers left behind siblings or parents whom Israel has refused to bring.
“My son died defending Israel, but his sister is still stuck in Gondar. How is that justice?” one grieving mother told Yediot Ahronot this winter.
Israel has no convincing answer, a halachic inconsistency Israel refuses to acknowledge.
There is a second truth that makes the state’s inconsistency impossible to defend.
Virtually all Ethiopian immigrants undergo rabbinic giyur when they arrive in Israel. But those maternally linked do so, according to the Chief Rabbinate, out of extreme caution — not because their Jewish identity is unknown.
The Beta Israel have centuries of documented maternal-line Jewish descent, recognized by:
- Rav Ovadia Yosef and the Chief Rabbinate (1973)
- The Radbaz in the 16th century
- Rabbinic delegations from the 19th and 20th centuries
- Every serious historical study of Beta Israel origins
Indeed, many thousands of Ethiopian families today can show direct maternal Jewish lineage — the halachically determinative line.
The Chief Rabbi of Israel, Rav Shlomo Amar, wrote that Jews in Ethiopia “are completely Jewish without any doubt.” According to the Chief Rabbi, any confirmatory immersion in a mikvah, ritual bath, was a stringency to remove all doubt, not a requirement.
The B’nai Menashe also received religious recognition by Israel from Rav Amar. However, in contrast to the Jews from Ethiopia, Rav Amar ruled that they are the “Seed of Israel” requiring a conversion to immigrate. Although their connection is real, sincere, and important, every B’nai Menashe immigrant undergoes full conversion, not confirmatory immersion.
And yet, while Israel rightfully and courageously brings thousands of B’nai Menashe with ease, it blocks thousands of Ethiopians whose lineage many believe to be stronger, older, and halachically grounded.
In 2022, the Israeli cabinet passed Government Decision 716, which obligated the state to:
1. Bring 3,000 Ethiopian Jews, a quota imposed because of short term budgetary considerations, not because of the number of remaining Jews in Ethiopia.
2. Complete the process within two years,
3. Reconvene afterward to decide on the next stage and bring in all others eligible.
While the State brought the initial 3,000, it never reconvened and never made the legally required follow-up decision. Thousands of Jews’ cases were never fully reviewed.
Instead, the Interior Ministry announced that the issue required “further examination” — as if decades of verifications, committees, and unanimous cabinet votes had not already taken place.
It is my understanding that the burdens Israel places on Ethiopian Jews are not applied to other groups. The government’s own Harel Committee confirmed in 2023 that Israel’s Ethiopian-aliyah criteria were “inconsistent and incoherent,” that family separations were “often unjustified,” and that Interior Ministry demographic concerns were “based on flawed assumptions.”
Yet not a single recommendation has been implemented.
One Ethiopian father whose son fell in Gaza told Kan News: “Israel trusted my son with a rifle. It will not trust me with a plane ticket.”
If Israel wants strict standards, apply them uniformly. If Israel wants broader inclusion, include also those with stronger claims.
What cannot be defended is a two-tier system of Jewish belonging. October 7 taught Israel who its defenders are. Ethiopian Israelis fought in every front-line brigade and paid a devastating price. Their families deserve the same commitment they have shown to the State of Israel.
The demand is simple and just: One standard. One policy. One people.
Gail Propp is a board member or officer of numerous boards. She has advocated on behalf of the Jews in Ethiopia for over 20 years.